Fyftjin en Fierder… Verleden en Verlangen van
de Elfstedentocht.
Op 2 januari 1909 ging de eerste Elfstedentocht van start met 22 rijders. Een tocht van 200km. Er zouden er nog 14 volgen. De koudste in 1963. Het was toen -20˚ bij harde wind. De laatste in 1997 met bijna 17.000 rijders. Die laatste tocht is nu (2022) al langer dan ooit geleden. Toch hoeft het elk jaar maar even te vriezen of de schaatskoorts slaat toe: dit jaar een Elfstedentocht, zou het?
Fyftjin en Fierder, 15 Tochten… 1 Toekomst!
Dat geweldige verleden én dat heftige verlangen heeft de kunstenaar, Pieter Jan Stallen, verbeeld met silhouetten van stoer cortenstaal:
– 15 aan de weidse noordkant van Tjerkwerd, één voor elk jaar van de Tocht.
– 1 op de brug van het dorp: een famke op de schouders van haar vader, wijzend naar de verte:
“…de reedriders…soene se noch komme…?”
Fyftjin en Fierder staat halverwege de Elfstedenroute. Een ‘landmark’, net als de ereboog bij de finish en de ‘tegeltjesbrug’ bij Gytsjerk. Maar het is ook om andere redenen een iconisch werk. Voor alle silhouetten -behalve die van 1986- stonden bewoners van het dorp zelf model(link). Voor het silhouet van 1986 koos de kunstenaar een bijzondere deelnemer uit dat jaar: W.A. van Buren, de toenmalige kroonprins. En om te weten wat er in het famke omging, vroeg de kunstenaar dat aan de kinderen uit groep 6 van alle basisscholen van de gemeente Súdwest-Fryslân. Uit de inzendingen kozen de vier 6e groepers van de basisschool uit Tjerkwerd(link) de sterkste gedachte. Ze werden daarbij geholpen door Klasina Seinstra (winnares van 1997).
En dan is er nog dat ene kinderlaarsje naast twee grote laarzen. Wat is daar aan de hand? “Goeie vraag.”, zegt de kunstenaar. “Dat ene laarsje, dat zegt alles. Voor mij kern van het werk. Begin en eind, kijk maar goed.”
Fyftjin en Fierder werd onthuld in twee stappen: alle silhouetten behalve de schaatser door de dorpsbewoner-modellen op 17 dec. 2021(link) gevolgd door de officiële onthulling mét schaatser op 26 febr. 2022 door Tineke Dijkshoorn (winnares van 1986), samen met Lenie van der Hoorn (winnares van 1985) en Henk Angenent (winnaar van 1997).
Mede mogelijk gemaakt door het Waddenfonds
