Hier ligt de trekschuit aangemeerd bij de Worckumer Peerdestal. In de rest van Nederland was de trekschuit allang vervangen door andere middelen van vervoer, maar tussen Workum-Bolsward voer de trekschuit nog vrij lang door. De paarden die de schuit trokken werden gestald in de Worckumer Peerdestal te Workum of Bolsward.
De trekvaart tussen Bolsward en Workum werd in 1620 gegraven. Daarmee ontstond de eerste rechtstreekse verbinding tussen de beide plaatsen. Voor die tijd voer men van Workum via de Hollemeer langs de Workumer- en Parregastermeer naar Bolsward. In 1646 werd door de provincie aan de stad Workum octrooi verleend om een trekweg aan te leggen langs de in 1620 gegraven trekvaart. Jarenlang voer er tussen Workum en Bolsward een trekschuit.
Aanleg en onderhoud zouden voor rekening van Workum komen. Ter bestrijding van de kosten werd het stadsbestuur daarom toegestaan, op de grens van Workum en Wymbritseradeel, bij Nijhuizum, en bij Tjerkwerd een tolhuis te bouwen. In 1648 besloot de magistraat tot aanleg over te gaan. Vermoedelijk heeft de magistraat toen tevens aan de beide uiteinden een herberg met Paardestal gebouwd. In Workum herinnert hieraan nog altijd de gevelsteen in het gebouwtje, dat aan de achterzijde tegen de voormalige herberg De Zwaan op het Dwarsnoard aan staat.
Op het paard dat de trekschuit trok zat een man of jongen “de jager” deze moest het paard aansporen en had een goed overzicht op de route. Bij het Vliet in Workum stond een zogenoemde “Rolpeal”. Langs deze “Rolpeal” schuurde het trektouw, anders kon men de bocht niet nemen.
Een keer per jaar werden de “lotelingen” die in militairedienst moesten (men trok een lot, en dat lot gaf aan of je in dienst moest of niet), vervoerd met de trekschuit naar Leeuwarden. Je moest dan plaatsnemen in het laadruim waar anders de beesten en de goederen werden vervoerd. Normaal kon men aan dek of in de roef plaatsnemen.
De trekschuit werd o.a. opgevolgd door de stoomboot veerdienst van Durk Faber met de “Johanna Jacoba” De gevelsteen is nu in het stadhuis museum in Bolsward.
Het Regelement voor Trekschippers uit 1784
Lyst of Taux der vragtlonen voor de gewone Trekveerschippers, varende van Bolsward op Workum, en van Workum op Bolsward, by de Magistraten van beide Steden gemaakt en vast gesteld, ten einde een yder, daar in belang hebbende, weete waar na zig te gedragen.
De schippers zullen verpligt zyn de voorengemelde goederen, voor de daar neffens gestelde Vragtlonen, in de steden Bolsward en Workum, en op plaatsen tusschen beide, te bestellen, en zoo bevonden worden hogere vragten te hebben genomen, zullen dadelyk worden geboet: ————-
Doch zoo zy eenige goederen, om haare overgrote zwaarte, niet kunnen uitzetten, zal de Ontfanger daar van de benodigde hulpe daar toe tot zyn kosten moeten bezorgen, gelyk die ook weder zal moeten voldoen, zoo de schippers by gelegenheid in het bestellen, of haalen van goederen, verpligt zyn brug- of andere gelden te betalen.
De goederen, welke iemand in een afgehuurde Vragt by zig heeft, zullende de schippers te Workum en te Bolsward franco moeten brengen aan de gewoone Legplaats van hunne schepen, doch daar mede die goederen verder in de Stad Bolsward op moetende brengen zullen daar voor genieten een Zestehalf, gelyk ook zoo dezelve in Workum op brengen, en benoorden den kerktoorn blyven;
En zoo zulke goederen te Bolsward door de Stad na buiten moeten voeren zullen daar voor genieten twee Zestehalven, gelyk ook wanneer te Workum bezuiden den kerktoorn moeten vaaren. Of schoon een yder, welke goederen in de Trekschepen wil doen vervoeren op Bolsward of Workum, verpligt is dezelve te brengen aan boord van de schepen in onze steden op de bepaalde plaatsen leggende, zal egter iemand het aan de beurt leggend Trekschip tydig aan, of naby zyn huis mogen laten komen, en daar zyne goederen in laden, dan de schippers zullen, voor het doen van dat werk met hun schip, genieten, boven de vragtlonen, eên zestehalf, zoo zy te Bolsward blyven in de stad, en te Workum benoorden den kerktoorn; En twee zestehalven, zoo zy te Bolsward buiten den stad, en te Workum bezuiden den kerktoorn moeten vaaren.
Aldus gedaan, besloten, en vastgesteld by de Magistraten van de steden Bolsward en Workum, doch niet anders als tot hunne herroepinge, verbeteringe, of vermeerderinge.
te Bolsward 15 Maart 1784
te Ordonnantie van Dezelve
S. BRAAKSMA
te Workum den 6 April 1784
ter Ordonnantie van Dezelve
D. TIEBOEL
| Aardappelen van de vierendeels korf Afgewonnen Vragt zie Vragt Appelen van een Vierendeels korf – – – van de meerdere korven yder – – – van een kleinder als een vierendeelskorf Azyn van ‘t Oxhoofd – – van ‘t Aam of Teersje – – van ‘t half Aam – – van ‘t Anker – – van ‘t half Anker – – van ‘t Vierde Anker |
: – 1 – : . : – 1 – 8 : – 1 – : : – 1 – : : – 6 – : : – 4 – : : – 3 – : : – 2 – 8 : – 1 – 8 : – 1 – : |
| Bayen en Buffels eên stuk – – – de meerdere stukken yder Bed, of Bed en Peûl – – – met verder toebehoren Beezems en heide, ‘t douzyn – – – van ryzen, ‘t douzyn Bieren van de ton – – – van de vierde ton – – – van yder kleinder vat Blokken van vloervegers, het eerste douzyn – – – de meerdere douzyns, yder Boenders het eerste douzyn – – – de meerdere douzyn, yder Boeselaar het eerste stuk – – – de meerdere douzyns, yder Bokkens de Smalton – – – een mandtje Bokke of Koeje haar de 100. Pond Bokke Vellen ‘t honderd – – – in minder getal dan ‘t stuk Bombazyn het eerste stuk – – – de meerdere stukken, yder Bonten een rol alleen – – – twee rollen in een pak Boter de ton – – – de vierde ton, zoo eên is – – – zoo er meer zyn, tot 10 incluis, ‘t stuk – – – de meerdere, ‘t stuk – – – het kinnetje – – – het half kinnetje Brandewyn ‘t Oxhoofd – – – ‘t aam of teersje – – – ‘t half aam – – – ‘t anker – – – ‘t half anker – – – ‘t vierde anker Brandhout Noords ‘t vaam – – – Oostzees ‘t vaam Brieven allerhande zoort welke in het laadtje kunnen, ook trouw- en leedbrieven ‘s stuk – – – welke wegens lengte [de trouw- en leed- brieven daar niet onder gerekend] dikte-, of breedte niet in het laadtje kunnen, van yder – – – verzegeld, daar goederen by zyn, yder – – – van een ongezegeld – – – doch zoo de besteller uit kragte van zyn briefje eenig goed te rug neemt, zal hy van het eerste briefje geen vragt mogen neemen. – – – by besloten water en elk zoort dubbeld port. Brooden van yder heel brood, tot 50 incluis – – – van de meerdere, de drie stuks Buiskool van de honderd van het minder getal na rato. |
: – 1 – : : – : – 12 : – 4 – : : – 6 – : : – : – 8 : – : – 8 : – 3 – : : – 1 – 8 : – 1 – : : – 1 – : : – : – 12 : – : – 12 : – : – 8 : – 1 – : : – : – 12 : – 2 – : : – 1 – : : – 3 – : : – 12 – : : – : – 2 : – 1 – : : – : – 12 : – 1 – : : – 1 – : : – 6 – : : – 1 – 8 : – 1 – 1 : – : – 12 : – 1 – : : – : – 12 : – 6 – : : – 4 – 8 : – 3 – 8 : – 2 – 8 : – 1 – 8 : – 1 – 1 : – 4 – : : – 6 – : . : – 1 – : . . : – 1 – 8 : – : – 8 : – : – 8 . . . . : – : – 1 : – : – 4 : – 6 – : |
| Mantelzak, een Meed het anker – – – voorts al Genever Meel Boekweiten en Tarwen, de zak – – – ander grofmeel, zonder onderscheid, de zak Mensche Vragt, volle van Bolsward op Workum en van Workum op Bolsward – – – – – – van Bolsward tot Tjerkwert, en van Workum tot Sureind – – – – – – van Bolsward en Workum tot Parga – – – – – – van Bolsward tot Sureind, en van Workum tot Tjerkwert – – – – – – kinderen onder de vyf jaaren zyn vry van vragt, daar boven tot twaalf jaaren betalen half vragt. – – – – – – gelyk mede half vragt betalen gemene Militaire, en andere geringe personen, met hunne vrouwen en jaarige kinderen. Mout zie Graanen. |
: – 2 – : : – 2 – 8 . : – 1 – : : – : – 12 . : – 4 – : . : – 1 – : . : – 2 – : . : – 3 – |
Van de oorspronkelijke trekweg bestaat nog maar een klein gedeelte: Vanaf de van Panhuysbrug tot aan Bolsward. De rest is opgegaan in de weg Workum – Bolsward. Het gedeelte vanaf de brug in Tjerkwerd tot Bolsward is een fietspad geworden.
