De Groenten en Fruithandel van Freerk Schakel

In 1948 kocht Freerk Schakel de winkel op kade nummer 8. Hier de tekst van een advertentie in de Bolswarder Nieuwsblad van 15-4-1948.

Hjoed is Tjerkwerd der aardich op foarút :gien, it hat wer in grientewinkel krige. De heer J Sytsma, hat syn winkel ferkocht oan ‘e Freerk Schakel dy ‘t der in grientewinkel fan makke hat. De saak in hjoed iepenen en de útstalling en fierdere ynhâld fan de winkel sjogge der tige kreas en oanloklik út. Fan ‘e moarn ier waard bakkerinne de Jong as earste klant mei in flesse limonade fereard. It fanfare korps “Eensgezindheid”, dêr’t Schakel lid fan west hat brocht syn âld lid mei dizze gelegenheid in serenade. De nije sakeman betsjûge syn tank foar dy aardige hulde, troch alle korpsleden wat te drinken en te roken te jaan. Fierder hie Schakel de tearfielde attinsje syn bêdlegerige doarpsgenoaten te ferrassen mei in pûdsje ierdbeien en in pear sinasappels. Wy hoopje dat it Schakel en syn saak goed gean mei ta grut geriif fan ‘e Tsjerkwerter hûsfroulju.

Voordat Freerk Schakel trouwde met Wiep Miedema in 1950,  had hij een hulp voor in de winkel. Maar dat voldeed niet al te best. Zelf was hij de gehele dag op pad met “suteljen”. Bij de deuren langs, niet alleen in Tsjerkwert maar ook in Exmorra en Schraard.

Voor het Schraarder dorpskrantje Ternys schreef Schakel een stukje in1985:

En ditmaal. bericht ik u dan het een en ander over mijn appel en perentijdperk in de jaren 1946 tot ongeveer. 1964 bij u in Schraard. Wekelijks en dan meestal op een vaste dag bezocht ik de toenmalige en de huidige wat oudere mensen die er nog wonen met mijn koopwaar.

In het jaar 1946 was ik 26 jaar oud en nog ongehuwd. Met paard en wagen kwam ik in die begintijd. De wegen die naar Schraard leiden, zowel vanaf Longerhouw als naar Exmorra waren nog niet in die staat waarin ze nu verkeren. Na een drietal jaren met paard en wagen, wat vooral in de. wintermaanden nogal eens een koude bedoening was, kocht ik mijn eerste auto en slaagde wonderbaarlijk met de eerste keer voor mijn rijbewijs bij de toenmalige examinator uit Bolsward. De auto was een personenauto van het merk T.Ford met nog van die breinaalden aan het stuur voor de voor – en na ontsteking.

Van de carrosserie is toen de achterste helft afgezaagd en daar kwam dan de laadbak en was dan ook niet groot Maar het assortiment was toen ook kleiner als vandaag de dag. Vervolgens, het zal in de beginjaren ’50 zijn geweest verruilde ik de T.Ford voor een driewieler, het merk heette Goliath, de brandstof was tweetact benzine. Tenslotte wat het vervoer betrof langs de klanten, de laatste auto was een VW die er heden ten dagen nog bij de bestaande groenteventers in gebruik zijn.

Het assortiment
Alle soorten kool , wortels , uien , vaak eigen ingemaakte zuurkool , snijbonen , aardappels , fruit. blikgroenten , limonades e.a. Zomerdag was het nogal eens een wedloop tegen de zomerse temperaturen vooral met het zachte fruit zoals rode bessen, rijpe peren en niet te vergeten aardbeien en de bloemkool die in de morgenuren nog hagelwit was, leek in de middag vaak op gouden oorijzers. Spinazie, sla en andijvie ging dan eveneens met het uur in waarde achteruit. Aardappels was de beste handel maar die werden in Schraard al zelf verbouwd door de mensen of de een kocht van de andere.

Collega’s
In die tijd was er de groenteboer Van Abberna sr. en wijlen de heer Gerkema uit Bolsward. Nog wat later kwam P. Zwier in gezelschap met de toenmalige dorpsomroeper uit Makkum.

De prijzen in het zomerseizoen
Appels en peren 4 à 5 pond voor 1 gulden, kool 50 c. In het hoogseizoen soms 4 voor een gulden. Sla 15 – 25 cent, slabonen 3 à 4 pond voor 1 gulden. Aardbeien per doosje à ½  pond 35 cent, rode bessen idem. Dit zijn maar een paar voorbeelden, 3 fles Exota Gazeuse 1 gulden. Sinaasappels in de winter, 6-8-10-12-14-16 voor 1 gulden. Zeer gewide merken van Spaanse sinaasappels waren Ptoppetjes en Moeder en kind en de appels: notarisappels, Bellefleur, Jonothan, Sterappels en Goudreignet. Peren: Kruideniersperen, Jutteperen en Ciaps de Favoriet, dit waren de vroege soorten. Zoete Jaap en Dirk Potappels, ook hier meld ik voor die tijd maar enkele uit het assortiment. Het was nu eenmaal een vak. Je moest proberen zo vlug mogelijk je handel binnen te halen maar eigenlijks nog meer haast te maken om het weer aan de man te brengen. Geen koeling had ik toen en ik kocht, of zeg ik het zelf, steeds eerste kwaliteit, om reden 2de kwaliteit kreeg je vanzelf als je ‘s avonds nog over had van waar je de gehele dag mee gevent had.

De relatie met de klant
Plichtsgetrouw en nederig kwam men zijn klanten tegemoet en de klant was koning!
(maar helaas en ook in die tijd werden de plichten die daarbij hoorden nog al eens vergeten)

Een veertig jaar oude foto van de dorpsomroeper van Tjerkwerd, Freerk Schakel. De foto is gemaakt in de ,appel- en perentijd’ van Schakel, tijden het jaarlijkse dorpsfeest in Exmorra. Freerk Schakel verscheen in die tijd op de dorpsfeesten met zijn, fruithandel’ in een poging om van een gulden een rijksdaalder te maken. In die tijd keek menigeen al weken van te voren uit naar het dorpsfeest. Vaak een dag waarop ieder zijn plezier deelde met zijn medemens, een dag waarop zowel jong als oud in actie kwam, in fleurige zomerse kledij. Volgens de voormalige fruithandelaar lieten de appels, peren, pruimen en bananen zich altijd goed smaken, en menigeen deelde fruit uit aan bekenden, familieleden en andere feestgangers. Zo genoot men op de dorpsfeesten van het goede der aarde, gebracht door Freerk Schakel.