Praalgrafraadsels

In de kerk van Tjerkwerd staat het – volgens kunsthistoricus Peter Karstkarel – mooiste praalgraf van Friesland: de afgelopen jaren werd het hersteld en in mei was het voor het eerst in gerestaureerde staat te zien. Keppelstok, het blad van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, is er grotendeels aan gewijd, want rond dit monument bestaan raadsels.

Bustes van Watze van Cammingha en zijn vrouw Rixt van Donia maken duidelijk, aan welk zeventiende-eeuws stel dit monument moet herinneren. Watze was Heer van Ameland, waar hij met Rixt een state had, naast een woonhuis in Leeuwarden (het Amelandhuis aan de Voorstreek) en Waltastate in Tjerkwerd.

Rond dit Tjerkwerder praalgraf is veel onduidelijk – niet eens de maker is bekend, al zou het
van Amsterdamse beeldhouwers kunnen komen. In 1809 lieten de kerkvoogden het grondig opknappen. Het was zwaar in verval geraakt en vernield in de verhitte tijd van na de Franse Revolutie, zodat de familiewapens nog amper te herkennen waren. Na die opknapbeurt kwam er een houten paneel bij waarop staat dat het uit 1666 is.

Dat zou kunnen kloppen, aldus de schrijvers, die ook bij de restauratie betrokken waren. Anderzijds had Watze een jaar ervoor grafruimte gekocht en zo snel kan een kunstenaar geen grafmonument maken. Bovendien stelde Watze in zijn testament dat hij zonder ‘eenige ongemene  pompe  begraven wenste te worden’, zonder ongepaste poespas dus.
Bij de Iaatste restauratie kwam bovendien aan het licht dat allerlei onderdelen van dit graf eerder gebruikt waren. Zo missen beide putti – engeltjes – een deel van het voetstuk missen.
Daar zijn de sokkels op aangepast: dus de putti zijn ouder dan de sokkels. De schrijvers vermoeden, dat het monument is samengesteld uit delen van een veel groter monument.

Door ASING WALTHAUS Lc 27-7-2005

KEPPELSTOK, nummer 70, juni 2005.
Uitgave van de Stichting Alde Fryske Tsjerken,
www.aldefrysketsjerken.nl.