Het verhaal van Sjouke Zwaagstra over de bevrijding. In april 1945 waren de mensen angstig en wachten om te worden bevrijd. Op 16 april deden geruchten de ronde dat de Canadezen op weg waren naar ons dorp. Eindelijk zag men een gecamoufleerde auto op de weg naar Tjerkwerd toe rijden. De auto stopte voor de brug een soldaat sprong uit de auto en liep over de brug en vertelde ons dat we vrij waren. Er kwamen meer soldaten en één van hen sprak, in het Fries. Zijn ouders kwamen uit Friesland. Er was vreugde maar ook verdriet. Sommige van onze mannen kwamen niet terug. Later dat jaar is er een Canadese contingent van de Cape Breton Highlanders aangekomen in de stad Bolsward en werden onder gebracht op verschillende plaatsen en particuliere woningen.
Ik was 17 jaar oud toen ik emigreerde naar Canada in 1951. Toen ik met pensioen ging 7 jaar geleden werd ik gids bij Pier 21 het Immigration Museum in Halifax. Door mijn betrokkenheid bij het museum werd ik geïnterviewd voor de Canadese Memory Project. Eens in de zoveel tijd zoek ik op Google dat project en lees, of luister naar een aantal van de vele interviews en verhalen over de oorlog en onze veteranen. Op een dag, toen ik door de namen gebladerd had, was er een die zei geboortestad ‘Sambro’ en er waren ook vijf foto’s. Sambro is ongeveer twintig minuten rijden van Halifax. Het heeft ook een vuurtoren en dat was meestal het eerste wat de emigranten zagen als hun schip in de buurt kwam van Halifax. Het was het laatste wat onze militaire mannen en vrouwen zagen toen ze vertrokken voor Europa en velen nooit zag het opnieuw.
Ik keek naar de foto’s die ik vond en kreeg de verrassing van mijn leven en zei tegen mijn vrouw: ‘Je kunt beter hier komen. Je zal nooit geloven wat ik net gevonden op het internet’. Één van de foto’s werd genomen in een tuin met een soldaat in Cape Breton Highlander uniform. Hij staat naast een dame en die dame staat naast een heer in een stoel zit. Die meneer was mijn leraar in klas vijf en zes in Tjerkwerd. Ik ben nieuwsgierig, ik moest hier meer over weten, of deze soldaat nog in leven was en zo ja, dan wilde ik hem ontmoeten. Na vele gesprekken met Legions, veteranen ziekenhuis enz. Geen resultaten. Wat nu ? Mijn vrouw zei zoek het op in het telefoonboek. Ketch Harbour – Sambro heeft vijfentwintig namen dezelfde die ik zocht. Bij de eerste die ik belde, antwoordde een dame. Ik vertelde haar wie ik was en wie ik zocht en als ze hem kende. Ze aarzelde en zei toen: ‘Ja, hij was in het leger?’ Ze wist zijn adres niet, maar vertelde me waar hij woonde. Terug naar het telefoonboek en meer mensen gebeld. Een heer antwoordde. Ik vertelde hem wie ik was en wie ik zocht. ,, Dat ben ik. Wat kan ik voor je doen “? Ik heb gezegd dat ik zijn interview in The Memory Project had gelezen en dat ik een verbinding had met dat beeld. Hij vroeg nogmaals wat ik wilde. Met een lachje antwoordde ik: ‘Ik ben niet van plan om u te vertellen, totdat we elkaar ontmoeten”. We maakten een afspraak.
Ik belde mijn broer in British Columbia. Hij zat het grootste deel van zijn leven in het Canadese leger en ik vertelde hem over het beeld en de soldaten. Hij had de foto niet gezien, maar vertelde me dat een soldaat met die naam direct om de hoek bij hem woonde toen ze werden in Dartmouth woonden. De soldaat en ik hebben elkaar uiteindelijk ontmoet. Bijna 70 jaar nadat die foto is genomen. Deze veteraan is 95 jaar ‘jong’, helder als het kan zijn. Hij vertelde me alles over de oorlog, waar hij was geweest en hoe hij van Bolsward en de mensen daar houd. Hij herinnerde zich ook de achternaam, maar niet de voornaam van mijn meester. ‘Sjoerd’, zei ik. ‘Ja, meester Sjoerd Hibma’, antwoordde hij. Ik liet hem een foto van de leraar en mijzelf. 4 mei is de officiële datum vieren we 70 jaar bevrijding en er zal een ceremonie bij Pier 20, – 21 in Halifax waar het Nederlandse Monument is. Op dat moment ik willen zeggen: , ‘Dank u, dank u, dank u’, Ivan Smith uit Sambro en aan alle mannen en vrouwen van alle diensten die zo veel en nog steeds geven gaf, zodat we de vrijheid kunnen leven.
Op de foto links Sjoerd Hibma en rechts Ivan Smith
Op de foto links Ivan Smith en rechts Sjouke Zwaagstra
