Buwaldaburen/Jonkershuizen te Tjerkwerd. De naam Buwaldaburen wordt voor het eerst genoemd in 1478. De oorsprong van de naam Buwalda is onbekend. Maar hoe het ook zij, de naam Buwalda in de vijftiende en zestiende eeuw niet de naam is voor één boerderij of één familie, maar voor een heel buurtschap, dat uit minimaal vier boerderijen bestond. Het waren de stemmen 26, 27, 28 en 29.
De bewoners werden dan ook vaak als “toe Bualda ” of “te Bualdaburen” aangeduid. Ook stem 25 (Maskeboersherne aan de overkant van de Hemdijk) dat door ligging en door eigendomsverhoudingen een nauwe band had met Buwaldaburen, kan bij deze buurtschap gerekend worden. Het land van de vijf boerderijen vormde een aaneengesloten geheel. (Zie kaartje).
Waarom deze naamsverandering verandering? De bewoners van Buwaldaburen vonden hun huwelijkspartners vooral in families van kleine hoofdelingen en van eigengeërfden, die, zoals zij zelf, weer met hoofdelingen verwant waren. De Buwaldabuursters hadden daardoor vele “jonkers” in hun familie en onder hun voorouders. Door de huwelijkspolitiek in de zestiende en zeventiende eeuw waren echter allen eigenaargebruikers van de saten van Buwaldaburen nauw met “jonkers” verwant. Vanaf die tijd ging men de naam Jonkershuizen invoeren. Deze naam is tot heden gebleven.
Kostelijk zijn de verhalen zoals Henk Aukes die beschrijft in zijn boekje over de Katholieke Friese geslachten van 1941, met name over de familie Hieltje Hepkes van der Zee en het merkwaardige erfstuk. Het Fries Historisch en letterkundig centrum Tresoar te Leeuwarden
Daarnaast is zeer interessant de beschrijving van Buwaldaburen Jonkershuizen door Paul Noomen, over de vroegere bewoners van boerderijen op Jonkershuizen, de families die samengevoegd werden en het ontstaan van de familiewapens en het aanbrengen van de gevelstenen in o.a.Hoytema Stins en Buwalda Stapert. Daarnaast heb ik gebruik gemaakt van het Genealogisch jaarboek van 1989 over Buwaldaburen.
Jacob Ysbrand Galama
Voor op en aanmerkingen aan samensteller tel. 0515-574710.
