Herberg ‘De Doele’

0
1395
3 februari 1837

Onlangs kreeg ik de vraag waar herberg de Doele stond in Tjerkwerd. De vrager had een advertentie gevonden uit de Leeuwarder Courant (foto Advertentie 3 febr 1837 LC). Nu zijn er meerdere cafés in Tjerkwerd geweest: De Harmonie op de Kerkstraat/Kade , Café de Vlijt (in de volksmond ‘De Houten verdommenis” genoemd) op Waltaweg 47. Eemswouderlaan 4 ‘It halve maantje’. Tussen 1837 en 1859 komen we deze herberg vaker tegen in een paar advertenties in de Leeuwarder, na 1859 komt de naam ‘De Doele’ niet meer voor.

De vraag is waar stond de Herberg? In de advertentie van 3 febr 1837 in de LC lezen we:

Verhuring bij gesloten briefjes
De Kerkvoogden van Tjerkwerd, presenteren uit de hand, bij gesloten briefjes, te verhuren: Eene Zathe en Landen, groot 19 bunder, zeer vruchtbaar greidland, gelegen te Eemswoude onder Tjerkwerd; waarvan de Conditien van stonden aan ter lezing liggen, ten huize van de Weduwe Cornelis Wijpkes Baarda, kasteleines in de Doele te Tjerkwerd. De briefjes moeten vóór den 16 Februarij 1837, vrachtvrij, bij den administrerende Kerkvoogd H.J.Zijsling, te Tjerkwerd, worden ingezonden.

Wie was de weduwe Cornelis Wijpkes Baarda?
Cornelis Wijpkes Baarda was boere arbeider op Baburen en zal daar ook wel gewoond hebben in één van de arbeidershuisjes op de terp daar.
* 17-03-1767 te Tjerkwerd Baburen.
Doop: 12-04-1767 te Tjerkwerd
† 22-09-1822 te Won.dl.

Hij trouwde op 21-05-1797 te Tjerkwerd met
Tjitske Durks Wiersma (V)
* 01-01-1805 te Tjerkwerd ?
† 06-01-1848 te Wijm.dl.

Kinderen:
Aaltje Baarda (V) * 09-08-1800 te Tjerkwerd † 25-12-1838 te Parrega
Hinke Baarda (V) * 16-02-1803 te Tjerkwerd † 02-03-1871 te Won.dl.
Wypke Baarda (M) * 18-12-1804 te Tjerkwerd † 19-08-1849 te Won.dl.
Wapke Baarda (V) * 08-03-1807 te Tjerkwerd † 23-11-1893 te Baarderadeel
Dirk Baarda (M) * 13-12-1810 te Tjerkwerd † 06-02-1864 te Won.dl.
Tettje Baarda (V) * 24-12-1813 te Mairie Tjerkwerd † 25-12-1857 te Bolsward

Het blijkt dan Tjitske Durks Wiersma, na de dood van Cornelis, kasteleinse is geworden in ‘de Doele’. Voor zover ik weet is er op Baburen nooit een Herberg geweest.

tjitske wiersma
Tjitske Wiersma als herbergierske in de gemeentelijke administratie.

Blijft de vraag waar stond ‘De Doele’? We lezen verder… op 17 febr. 1837 lezen we in de LC:

17 februari 1837

Verhuring van drie Boereplaatsen. Men presenteert bij geslotene briefjes te verhuren: Ten tweeden. Een vruchtbare Zathe en Landen , met Huizing en Schuur, staande en gelegen op Baburen onder den dorpe Tjerkwerd, thans door den mede-eigenaar Hotze Jorritsma in gebruik, groot bijna 34 bunder, alle Greidland; St Petri en den 12 Mei 1837 vrij te aanvaarden. De conditiën liggen voor de gegadigden te lezen in de Doele te Tjerkwerd, en de briefjes moeten franco worden ingezonden vóór of uiterljk op den 20 Februarij, ten huize van de medeeigenaarsche de Wed. Jetze Haagsma, te Tjerkwerd.

Ook hier vinden we geen aanwijzing waar de herberg stond. We zoeken verder en vinden 2 advertenties op 21 en 24 nov 1843 in de LC:

21 november 1843

Bij geslotene briefjes
Wordt te huur gepresenteerd: Eene beste greidplaats, te ijmswoude, onder Tjerkwerd, groot ongeveer 23 bunder, voor den tijd van 5 jaren, ingaande met st. Petri en Mei 1844, thans bij Wed. Hoite keimpes in gebruik, — De Conditien liggen ter lezing in de Herberg de Doelen te Tjerkwerd, alwaar ook aanwijzingen in loco kan worden gedaan. De briefjes moeten vóór den 29 November e.k. franco zijn ingezonden bij Hans. J. Zijsling, Adm. Kerkvoogd te Tjerkwerd.

Blijkbaar gebruikt de Kerkvoogdij ‘de Doele’ als plek waar men inzage krijgt voor de verhuur van de boerderij. (De boerderij is waarschijnlijk Eemswouderlaan 6 nu Postma). 11 jaar later, op 18 en 21 april 1854, lezen we in een advertentie in de Leeuwarder courant het volgende:

18 april 1854b

Burgemeester en Wethouders van Wonseradeel
Convoceren bij deze de Hervormde Floreenplichtigen van Tjerkwerd, om te compareren op Dinsdag den 25 April 1854, voormiddags elf uur in de kerk te Tjerkwerd, ten einde te besluiten tot het verlenen van meerdere fondsen voor de verbouwing van de Huizinge de Doele aldaar, en het accorderen van eene afkoopsom wegens de afstand van huur of gebruik.

Bolsward, Burgemeester en Wethouders voornoemd,

den 13 April 1854 T. Mulier,

de Secretaris,

J.Binkes.

Blijkbaar was de Herv Kerk al in het bezit van ‘de Doele’! Men wil alleen geld beschikbaar stellen voor de verbouw van ‘de Doele’. Nu lijkt het erop dat met ‘de Doele’ ‘de Harmonie’ wordt bedoeld. Ik wist alleen dat de kerk ‘de Harmonie’ in eigendom had.

Tjitske Durks Wiersma is dan al overleden ( in 1848). Blijkbaar was ‘de Doele’ in slechte staat. De pachter moest schadeloos gesteld worden en dan de zaak vertimmeren.

Misschien heeft de diaconie Tjitske geholpen door haar ‘de Doele’ te laten pachten. Het blijkt ook dat haar zoon Dirk Cornelis later in 1845 ook kastelein was.

dirk Baarda
Dirk Baarda als kastelein in de gemeentelijke administratie.

Merk op dat de burgemeester, Tim Mulier, niet in Witmarsum zat maar in Bolsward. Het gemeentehuis is later naar Witmarsum verhuisd. Bovendien, en dat zien we wel vaker, roept de burgemeester de betalende leden, de Floreenplichtigen, van de Herv. Kerk op tot vergadering.

Conclusie: ‘De Doele’ is later ‘De Harmonie’ genoemd en in 1973 ‘It Waltahûs’ We weten dat er toen een zaal boven was en beneden een café en winkel.

Hoe ging het daarna verder?

Op 16 nov 1859 LC: en 16-12-1859 lezen we in de LC:

16 december 1859

Bij gesloten briefjes te huur
Voor den tijd van 3 jaar.Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente van Tjerkwerd gedenken bij gesloten briefjes te verhuren, voor den tijd van 3 jaren, van af den 12 Mei 1860 tot den 12 Mei 1863: Ene Herberg en Winkelhuizing, de Doele genaamd, letter T no. 5, staande in het dorp Tjerkwerd. De voorwaarden der verhuring liggen ter inzage bij Klaas de Groot, in de kosteriehuizing. De briefjes moeten ingeleverd worden vóór den 1 Januarij 1860 bij den administrerende kerkvoogd H.J.Zijsling aldaar.

Hier lezen we dat ‘De Doele’ in het dorp stond. B. Hofman was de gelukkige die ‘De Doele’ mocht pachten.

Blijkbaar was de verbouwing van 1960 toch niet helemaal naar wens, want 12 jaar later staat er een gehele nieuwbouw op het programma, advertentie 1-11-1872 LC:

1 november 1872

De hervormde Floreenplichtigen van Tjerkwerd worden opgeroepen om op woensdag 13-11-1872, te verschijnen bij B. Hofman aldaar, des voor de middag ten elf ure, ten einde te besluiten op een voorstel tot verbouwing der Herberg, en, bij aanneming, de gelden daarvoor op de Begrooting voor 1873 aan te wijzen, en nader te beplanen de plaats voor de nieuw te bouwen school, en verder over hergeen ter tafel mogt worden gebracht.

Namens de kerkvoogden, G.K. Dijkstra.

Nu roept de burgemeester de Floreenplichtigen niet op maar de kerkvoogden. Timmerman Auke Posthumus bouwde ‘De Doele/De Harmonie’ voor 3690,- gulden. Het werd geschilderd door Paulis Schuil en S. Winters. Boven was de zaal, die met extra palen werd gestut als er een feest was. Beneden was er een café en winkel.

Uitbaters van Herberg de Doele of de Harmonie waren:

  • Tjitske  Durks  Wiersma ( wed. Cornelis Wijpkes Baarda)
  • Dirk Cornelis Baarda
  • B. Hofman 12-5-1860 tot 12-5-1876
  • D.K.Sijbrandij 12-5-1876 tot 1879
  • Jan Hanenburg 2-9-1879? tot 1891 (huur 250 gulden en later 200 gulden)
  • H.J.Bergsma 1891 tot 1895 (zijn vrouw overleed in 1895)
  • Steven Velds 1895 tot 1929
  • Sjouke Zwaagstra 1929 tot 1936
  • D. Rusticus 1936 tot 1952
  • Anne Gietema 1952 tot 1957
  • Jildert Van der Werk 1957 tot 1961
  • Klaas Weistra 1962 tot 1973 (Klaas Weistra overleed in 1966, zijn vrouw bleef in de Harmonie.)

verbouwing tot Waltahûs in 1973

Wordt vervolgt…

LAAT EEN REACTIE ACHTER